3. Hafta 2. Makale:                                                                                                                              Ali Göçer

                                                                       TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE YAZMA EĞİTİMİ:

Giriş:

Yazı paragrafların anlamlı bir şekilde birleşiminden oluşur. Yazmak istenilen bir konu hakkında,  duygu ve düşüncelerin anlamlı bir sıra ve düzen içerisinde kalem almaya da yazma denir. Yazmak kendini ifade edebilmektir. Duygu, düşünce, yaşantıları kurallara uygun bir şekilde ifade edebilmektir. Geleneksel eğitim anlayışında kompozisyon yana yazmayı atasözü veya bir deyişten yola çıkarak öğrencilerin duygu ve düşüncelerini ifade etmelerini istenmiştir. Günümüzde bu verimsiz yazma çalışması yerine farklı yazma türlerine odaklanan yazma çalışmaları önemli hale gelmiştir. Çeşitli türlere odaklanan yazma eğitimi öğrencilerin yazmaktan sıkılmamasını, duygu ve düşüncelerini daha iyi, daha esnek bir şekilde sunabilmesini sağlar. Aynı zamanda farlı türler ile tanışan öğrencilerin hayal dünyası genişler ve ortaya özgün ürünler çıkarır. Bu yüzden farklı yazma türlerine odaklanan yazma eğitimi ile yazma becerisi geliştirilebilir.

Durum:

Öğretim süreci öğrencilerin duygu, düşünce, izlenim ve yaşantılarını bir hedef kapsamında geliştirmesini amaçlar. Hedeflediği amaçları süreç sonunda öğrencilerin yerine getirebildiğini görmek ister. Yazmanın hedefe ulaştığını gözler önüne seren öğrenci davranışları:

Þ    Belirlenen bir konuda görüşlerini yazabilme.

Þ    Öğrenmek istediklerini, ilgililere yazarak bildirebilme.

Þ    Yazılması istenen belirli gün ve olaylar hakkında yazabilme.

Þ    Resmi kuruluşlara meramını yazarak anlatabilme(Dilekçe)

Þ    Gazete, dergi veya başka çalışmalarda istenilen konu hakkında yazabilme.

Þ    Dinlediği konuşmada önemli gördüğü kısımları not edebilme.

Þ    İlgilendiği alana yönelik derlemeler yapabilme.

Þ    Edindiği materyal ve notları, sürekli kullanabilme.

Dil bilgisi üzerine kural öğretme mantığı ve kompozisyon adı altında atasözü deyiş açıklattırma çalışmaları öğrencilerim dil gelişimini olumsuz etkilemektedir. Türkçe öğretmenlerinin dört temel dil becerisini ihmal etmemesi, farklı yazı türlerini içeren yazı çalışmalarını önemsemeleri gerekmektedir. Aynı zamanda dil bilgisi, konu kavram ve kuralların dört temel dil becerisi kapsamında ve eşliğinde kazandırılması yapılandırmacı yaklaşımın hedefidir. Aynı zamanda Türkçe dersi bir beceri dersidir. Bu kapsamda anlama ve anlatma becerilerinin gelişimi hedeflenmektedir.

Yazma eğitiminde amaç ve ilkeler:

Amaçlar: Yazma becerisini özümseyecek, günlük hayatta kendini yazma ile iyi ifade edebilecek öğrenciler yetiştirmede, Türkçe öğretmenlerinin önemli sorumlulukları vardır. Öğretmenler bu sorumluklarını öğrencilere muntazam yazma çalışmaları yaptırarak kazandırabilir. Öğretmenlerin yapacağı çalışmalardan verim alabilmesi için yazma eğitiminin amaçlarını iyi bilmesi gerekir. Bu amaçlar:

      Yazmaya karşı istekli olmak.

      Yazmada estetik zevk duygusunu tatmak.

      Doğru yazabilme mesuliyeti kazanmak.

      Metini meydana getirebilecek beceriyi kazanmak.

      Sözcüklerin doğru yazım söyleyişini kazandırmak.

      Yazım kurallarını doğru şekilde kazandırmak.

      Farklı yazı türlerini tanımak ve yaratıcı yazılar yazabilmek.

      Yazmada düzenli bir seyir takip etmek.

      Giriş, gelişme, sonuç şeklinde yazabilmek ve uygun başlık koyabilmek.

      Anlatım çerçevesini bilmek ve kullanabilmek.

      Paragraf ile anlatım çerçevesi arasında ilişki kurabilmek.

      İstenilen konu veya durumlar için eleştirel bir üslup ile yazı yazabilme.

      Kendisi veya başkalarının yazısını okuyup düzenleme itiyadı edinebilme.

      Bu beceriyi bütün alanlarda kullanabilecek kazar gelişmek ve bütüncül öğrenmeyi sağlamak.

      Okul dışında da yazma alışkanlığı edinebilmek.

İlkeler:

v  Temel bir ilkesi vardır. O da, yazdırmaktır.

v  Bol bol yazı çalışmaları yaptırılmalıdır.

v  Bireysel farklılıklar göz önünde bulundurularak, öğrencinin yazabileceği konular   ( Bilgi sahibi olduğu, düşünceleri olduğu)seçilmelidir.

v  Öğrenci merkezli bir yaklaşım benimsenmelidir.

v  Dil bilgisi kuralları yazma çalışmalarının içerisinde kazandırılmalıdır.

v  Konuşma ve yazma etkinlikleri arasında ilişki kurulmalıdır.

v  Öğretmen de öğrenciyle birlikte yazmalıdır.

v  Ortaya koyulan ürünler yapıcı bir üslupla eleştirilmelidir.

v  İyi yazabileceklerine dair öğrencilerin öz güvenleri geliştirilmelidir.

v  Öğrencinin de yazmak isteyeceği bir konu seçilmelidir.

v  Yazacağı konuya ilgi duymalıdır.

v  Yazmaya karşı sorumluluk duygusu geliştirilmelidir.

v  Öğretmen rehber olduğu için öğrencilerini iyi tanımalı ve öğrencilerinin özelliklerine göre onlara yardımcı olabilmelidir.

v  Öğrencilerin fikirleri önemsenmeli, onların yazılarından oluşan dosyalar tutulmalıdır.

v  Öğretmenin amacı not vermek değil, yazma becerisini kazandırabilmektir.

v  Öğrenciler yazmaya istekli hale gelebilmesi için:  Yazmaya çekinenler sürece dâhil edebilmeli, öğrenciler yazdıklarını sınıfla paylaşmalı, yazma yarışmaları düzenlenmeli, okul gazetesi, dergisi veya panolar için yazılar hazırlanılması istenmelidir.

Yazmaya hazırlık çalışmaları ve önemi:

Yazma çalışmasına geçilmeden önce, öğrencinin yazacağı konu hakkında bilgi sahibi olması gerekir.  Uygulamaya geçmeden önce öğrencini ön bilgileri harekete geçirilmeli, çalışma yapmak için hazır olmaları sağlanmalıdır.  Yazılacak konu ile ilgili, mesaja ve iletişimsel amaca uygun çalışmalar yaptırılmalıdır. Öğrencinin kompozisyonun ne olduğunu bilmesi gerekir ve ona göre yazdırma çalışmalarına başlanmalı. En önemlisi de yazı, yazmakla öğrenmelidir. Çalışmalar bu kapsamla ele alınmalıdır. Hazırlık aşamasının ardından etkili ve yaratıcı yazma evresine geçilebilir.

Yöntem:

Öğretmenin hangi plan dâhilinde yazma çalışması yaptıracağını iyi bilmesi gerekir. Öğrencinin zengin olarak gelişmiş düşünce ve duygularını bir plan dâhilinde üretip, ifade edebilmesi gerekir. Yazma bir süreçtir ve etkili yazabilmek için şu aşamaların takip edilmesi gerekir:

a-      Konu seçimi: Öğrencinin kendini ifade edebileceği konu seçilmelidir. Farklı yazı türlerine hitap eden konular seçilmelidir. Konularda esneklik sağlanarak tek bir konu  

 

Sınırlandırılmış geleneksel yaklaşımın önüne geçilebilsin.

b-Seçilen Konu ile ilgili Ana ve Yardımcı Fikirleri Düşündürecek Zihinsel Hazırlık: Ana düşünce ve yardımcı fikirleri belirleyip, bu çerçevede metni geliştirebilmeli ve zihinsel süreçleri işe koşmalıdır. Hangi anlatım biçimini kullanması gerektiğini kendisi belirleyebilmelidir. Kavram haritası, beyin fırtınası gibi tekniklerle yeni düşüncelere ulaşmaları sağlanır.

c-Plan Yapma: bir düzen dâhilinde metin oluşturulmalıdır. Giriş, gelişme, sonuç düzeni içerisinde ilerlemelidir.

d- Ana ve Yardımcı Düşünceleri Plana Göre Yazıya Geçirme: Plana göre amaç dâhilinde fikirler ifade edilmelidir.

e-Anlatım Tür ve Biçimleri Konusunda Öğrencileri Bilgilendirme: Daha farklı yazma çalışmalarının nasıl ortaya koyulduğunu ve nasıl üretebileceklerine yardımcı olur. Tartışmacı, açıklayıcı, öyküleyici, betimleyici, açıklayıcı olmak üzere dört anlatım biçimi vardır.

f-Kontrol: yazım noktalama, ana fikir ve yardımcı fikirlerin anlatımındaki uyum, paragrafların bir bütünlük arz etmesi, kontrol edilir.

g- Başlık:  Konuya uygun başlık seçilmesi gerekir.

6. Yazma Eğitiminde Öğrencilere Kazandırılacak Alışkanlıklar ve Yapılabilecek çalışmalar:

1.      Sözlük ve yazım kılavuzu kullanma

2.      Yazma eğitiminde tanınmış edebi ürünlerden yardım alma

3.      Farklı etkinlikler ile yazma çalışmaları yaparak yazma becerisinin gelişmesini sağlama

4.      Yazma becerisini geliştirmek adına farklı yazma biçimleri kullanmak

5.      Öğrencilerin ortaya koydukları ürünler ile ilgili rapor hazırlama

6.      Not alma

7.      Dikte çalışması

8.      Dört temel beceriden yararlanma konusunda farkındalık kazanma

9.      Diğer disiplinlerden faydalanma

10.  Bol bol yazma çalışmaları yaptırma

11.  Yazma önce, sırası ve yazma sonrasına yönelik çalışmalar

12.  Yaratıcı, etkili, farklı yazma çalışmaları yaptırma

13.  Yazma becerisini değerlendirme ve sonuçlandırma

Yazma Eğitiminde Düşünceyi Geliştirme Yolları ve Yaratıcı Yazma Tekniklerinden Yararlanma:

Yaratıcılığı geliştirmek için bazı teknikler kullanılmaktadır. Bunlar: Beyin fırtınası, kümeleme, kayıp kelimeleri bulma, zihinde tasarlama,  tasarıları bir plan dâhilinde yazıya geçirebilme, verilen konu veya kavramın tam tersini düşünüp yazıya geçirebilme, herhangi bir yazılmış metni kendi kelimeleri ile yeniden kaleme alma, değerlendirme yazısı kaleme alma, serbest yazma, yarım kalmış bir öyküyü kurgulama.

Sonuç: Öğrenciyi yazmaya istekli hale getirmek için ilk önce yazma teknik ve yöntemleri hakkında bilinçlendirilip, donatılmalılar. Türkçe programında yazma becerisini geliştirmeye yönelik yöntemlere riayet edilmelidir. Öğrencilerin yazma becerilerini geliştirmek için yarışmalar düzenlenmelidir. Serbest okuma saati öğrencinin gelişimi için önemlidir. Farklı konular üzerinde yazma çalışmaları yapılmalıdır. Değerlendirmede amaç not vermek değil, öğrenciyi geliştirmektir. Yazma becerisini geliştirecek uygulamalar yapılmalıdır.

BENZERLİK ORANI %2'DİR.