8.Bölüm kitap özeti

                                  ANLATIM BİÇİMLERİ

Yazıda Kullanılan Anlatım Biçimleri:

Anlatım:

Bir kişiye anlatılmak istenilenleri aktarmaktır.  İnsan sosyal bir varlık olması gereği günlük hayatında meydana gelen olaylar, geçmiş yaşantıları, gelecek planları, kişiler, olaylar, hayaller kısacası bir insanı kuşatan her şeyi anlatmak, dile dökmek ister. Bunu yaparken de anlatma hedefine yönelik, farklı yollar tercih ederek anlatır. İnsan anlatmak istediklerini farklı biçimlerde sunar.  Açıklama, tartışma, betimleme, öyküleme gibi anlatım biçimlerinden yararlanır. Anlatmak istediklerine yönelik biçimi seçer ve o biçim dâhilinde anlatmaya başlar, anacak yazının amacını yönelik bu biçimler bir arada da kullanılabilir.

Anlatımda temel amaçlar:

·         Açıklanacak bir şey

·         Okuyucuların bazı kalıplaşmış duygu ve düşüncelerini değiştirme

·         Alımladıklarını okuyucu ile paylaşma

·         Okuyucuyu gelişen bir olay içinde onları olayın atmosferine çekme

Anlatımı oluşturan, yön veren dört anlatım biçimi vardır. Bunlar; açıklama, tartışma, betimleme ve öykülemedir. Üretici aktarmak istediklerini bu dört biçimin yönlendirmesiyle aktarır. Amaç ve anlatım arasında güçlü bir bağ olduğu yadsınamaz.

Anlatım Yolları:

Konuyu anlatış biçimine bağlı olarak gelişen anlatım yolları vardır. Bunlar:

·         Tümdengelimli anlatım- Tümevarımlı anlatım

·         Öznel anlatım- Nesnel anlatım

·         Somut anlatım- Soyut anlatım

·         Düz anlatım- Değinmeceli anlatım

·         Doğrudan anlatım- Dolaylı anlatım

 

Anlatıcı Bakış Açıları:

 Anlatan yönüyle: Yazar anlatıcı, kahraman ağzından anlatma, gözlemci ağzından anlatma, olarak üç bakış açısı vardır. Anlatanın duygu ve düşüncelerini katarak anlatması yönüyle: Nesnel ve öznel anlatım olarak iki bakış açısı vardır.

Anlatım Biçimleri:

Öyküleyici Anlatım:

    Öyküleme yaşantıları, duyuları ya da tasarlanmışlıkları anlatmadır. Bir olay bağlamında anlatılmak istenileni aktarmaktır.  Anlatılanı bir eylem kapsamında sunmaktır. Bu eylem bir gelişme ile kendisini gösterir ve bir devingenlik içerisinde süzülerek devam eder. Bir zaman dilimi içerisinde olay ve olgular gelişerek okuyucu anlatının içine çekilir. Bu tarz yazma biçiminde bir olay, devinim vardır. Okuyucuyu anlatılanın içinde yaşatmak esastır. Öyküleyici anlatımın belirli ögeleri vardır: eylem, zaman, anlam, anlatıcı vardır, ( Birini ve ikinci kişi). Roman, öykü, anı, gezi yazısı, yaşamöyküsü, tarzı yazı türlerinde öyküleyici anlatım biçimi kullanılır.

Betimleyici Anlatım:

Varlıkları göz önünde canlandırma işidir. Varlıkları sözcüklerle canlandırarak görünür kılan bir anlatım biçimidir. Duyu organlarımız vesilesiyle varlıkların belirleyici özelliklerini algılamadır. İzlenimsel ve açıklayıcı olmak üzere iki betimleyici anlatım vardır. Betimleyici anlatımda imge söz konusudur. İmge anlaşılabilirliği artırır. İmge ile zihinde bir resim, bir görüntü, bir devinim yaratmak amaçlanır.

Etkili bir betimleme için:

·         Nitelikli gözlem yapabilmek,

·         Betimlemeyi gerçeğe bağlı yapabilmek,

·         Anlatımda belli bir sırayı takip edebilmek,

·         Betimlemeyi canlı tutabilmek gereklidir.

Tartışmacı Anlatım:

Bir anti tezi çürütmek için yazılan yazılarda başvurulan anlatım biçimidir. Önce üzerinde durulan görüş, düşünce, yargı açıklanır. Ardından geçersizliği, doğru olmayan nedenleri aktarılır. Buradaki amaç inandırıcılığı yüksek tutmaktır. Bu anlatım biçiminde beğeni ve kanı taşınması esastır. Düşünce dünyasındaki tartışmalarda rastlanan bir biçimdir. Tez ve antitez vardır. Karşı fikri çürütmek için önerme, kanıtlama, tanık gösterme gibi yollara başvurulur.

Açıklayıcı Anlatım:

Açılamada bir konuyu gün yüzüne çıkarma, aktarmak,  anlatmak esastır. Hemen her durumda açıklayıcı anlatıma başvurulabilir. Öğretme ve bilgilendirme amacı vardır. Somut bir özelliğe sahiptir. Tanım, konu, olay, olgu, günlük hayat hemen her yerde sıkça başvurulan bir anlatım biçimidir. Açıklama,  anlatıya dair sorulara cevap verir. Tanıtma ile “Bu nedir” sorusuna yanıt verir. Açıklayıcı öykülemede bilgiler meydana geliş sırasıyla verilir.

 Benzerlik oranı %0'dır.