8.Hafta Makale Özeti:

TÜRKÇE EĞİTİMİNDE ANLATIM TARZLARI

GİRİŞ:

Yazının bulunması insanlık için çığır açıcı niteliktedir. Yazı iletişim niyetine göre kullanılınca sözlü anlatımdan yazılı anlatıma bir göç yaşanmış ve insanlar yazıyı anlatma aracı olarak kullanmışlardır. Anlatmak, aktarmaktır içtekileri.  Yazı, insanın aktarmak istediklerini kâğıda dökmesidir. Yazma becerisi okullarda kazandırılan bir beceri olmakla beraber konuşma gibi çevreden öğrenilmez.  Okullar, yazılı anlatım becerilerini geliştirilmeyi hedeflenmektedir. Yazılı anlatımda anlatım şekilleri mevcuttur.

Anlatım Şekilleri Kavramı:

 Konunun nasıl ele alındığıdır. Yazılı anlatımda kullanılan anlatım şekilleri üslubu karşılamaktadır ve yazarın nasıl anlattığı, hangi üslubu takındığı önem arz etmektedir. Konuyu ele alış biçimi önem teşkil etmektedir. Bunlar;  tartışma, betimleme, öyküleme ve açıklama olmak üzere dört anlatım şekli vardır.

Yazılı Anlatım Tarzları:

Ne tarzda anlatıldığı ile ilgilidir. Anlatıcının amacına yönelik anlatım tarzı seçilir. Yazılı anlatımı kullanan bir birey amacını iyi belirlemelidir. Bir plan dâhilinde yazılmalıdır. Öğrencilere bir plan dâhilinde yazma çalışmaları yaptırılmalıdır. Hangi tarzın kullanılacağı çok önemlidir.

Açıklama Anlatım Tarzı:

Bir konu hakkında bilgi vermektir. Daha çok bilimsel metinlerde tercih edilir. .Hemen her durumda açıklayıcı anlatıma başvurulabilir. Öğretme ve bilgilendirme amacı vardır. Somut bir özelliğe sahiptir. Tanım, konu, olay, olgu, günlük hayatta her yerde sıkça başvurulan bir anlatım biçimidir. Bu anlatım tarzında “Bu nedir” sorusuna yanıt alabiliriz. Bu tarzda dikkat edilmesi gerekenler arasında;  konuyu özümsemek, bilgileri doğru ve güvenilir bir şekilde vererek, sıralı bir biçimde vermek gerekir, anlatım yalın olmalıdır. Ders kitapları, dini metinler açıklayıcı anlatım tarzıyla kaleme alınır

Tartışma Anlatım Tarzı:

Tez ve antitezlerin bulunduğu, fikirlerin ayrıştığı, yazarın kendi fikrini kabul ettirmek, kanıtlamak istediği bir anlatım tarzıdır. Yazarın çürütme amacı vardır ve kanıtlayıcı bir anlatım tarzı benimseyerek, kendi fikrini kanıtlamaya çalışır. Öz amaç, okuyucuyu ikna etmektir. Tartışmacı anlatımda dikkat edilmesi gerekenler arasında; konuyu özümsemek, kanıtlamak, konudan sapmamak, tez ve antitezleri özümseyerek senteze ulaşmak gerekir.

 Betimleme / Tasvir Anlatım Tarzı:

Yazarın amacı sezdirmektir. Okuyucunun gözünde anlatmak istediklerini çağrışrırarak, canlandırmak, gözler önüne sermektir. Gözlem esaslıdır.

 

Hikâye / Öyküleme Anlatım Tarzı:

Olay esaslıdır. Bir olay ekseninde bir düzen içerisinde kullanılan bir tarzıdır. Zaman, mekân, kişi unsurları vardır. Bu tarzda eylem   ön plandadır. Olayın ve zamanın bir başlangıcı, gelişmesi ve bitişi vardır. Anlam, önemlidir. Roman ve hikâye gibi türlerde kullanılan bir anlatım tarzıdır.

Anlatım Tarzlarının Öğretimi:

Yazma eğitimi kapsamında ele alınması gereken bir konudur. Anlatım tarzlarının belirli olduğu örnek metinlerin öğrencilere tanıtılması ve kavratılması gerekir.

Betimlemede bir konu seçilir, öğrencilere verilir ve öğrencilere birkaç gün zaman verilir malzeme toplamaları için. Topladıklarını sıralayıp, cümle haline getirmeleri istenir ve bir bütün haline getirmeleriyle metin oluşturmaları sağlanır. Son olarak da başlık bulmaları istenir.

 

Açıklamada öğrencilerin kavramı tanımlayabilmeleri için o kavramın özellikleri söylenir ve tanım yapmalarına yardımcı olunur.

Tartışmada öğrencilere çeşitli konular verilmeli ve seçtikleri konu hakkında ortaya fikirlerini sunmaları istenilmelidir. Bu fikirlerin desteklenmesi için kanıtlardan yararlanmaları, karşı fikirle karşılaştırmalar yapmaları ve daha sonra bunları metin hâline getirmeleri istenilir.

Betimlemede öğrencilerden sıkça vakit geçirdiği bir yeri anlatmaları istenebilir.

Öykülemede bir olay kurgusu meydana getirilerek öğrencilere sunulur. Onlardan bu kurguyu geliştirmeleri istenir.

SONUÇ:

Yazılı anlatım öğrencilerin gelişimi için önem teşkil etmektedir. Yazılı anlatım kapsamında öğrencilere anlatım tarzları hakkında gerekli donanıma sahip bireyler olması için etkinlikler yapılmalıdır. Öğrencilerin geri kalan yaşamlarında yazılı anlatım becerilerini iyi kullanabilmesi için anlatım şekilleri iyi kavratılmalıdır.

BENZERLİK ORANI %0'DIR.